Paradox Interactive, aradan geçen uzun bir süreden sonra strateji oyuncularının göz bebeklerinden olan Victoria serisinin üçüncü oyunu Victoria 3 ile karşımıza geliyor. Yenilenmiş arayüz, grafikler, oynanış mekanikleri gibi birçok yeni özellikle 1800’lü yılların havasına girmemiz sağlanmış. Özellikle Victoria çağından olan müzikler ile oturduğumuz yerde ufak bir geçmişe dönüş yaşayabiliyoruz. Buraya önemli not bırakalım. Tüm Victoria 3 yazısı oyun çıkmadan önce gönderilen BETA sürümünde yazılmıştır. Çıkışıyla birlikte inceleme içinde olan bazı durumlar değişiklik gösterebilir.

Oyundan genel olarak bahsetmemiz gerekirse, Victoria 3, 1800’lü yıllar içerisinde geçen gerçek zamanlı bir strateji oyunu. Bir ülkenin düşünebileceğiniz tüm değişkenlerini kontrol ederek yönetmeye çalışıyorsunuz. Oynayışınızı tamamıyla siz nasıl bir strateji ile ilerleyecekseniz ona göre ayarlıyorsunuz. Tabi bu konuda birçok etken sizlerin karşısına çıkıyor. Bunları, sizlerin, siyasi, askeri, demografik, işçi dağılımları, siyasal dağılımlar, çevresel etkenler gibi örneklendirebiliriz.

Oyunun Genel Akışı

Lideri olduğunuz ülkede refah sizden soruluyor ve bu bağlamda sorumlu olduğunuz dört adet ana kategori var: Politika, Ekonomi, Diplomasi ve Savaş. Bu konulara yavaş yavaş gireceğiz ama akılda tutulması gereken en önemli faktör ise halk. Ülkenizin popülasyonu ve yetkinliği ne kadarsa o kadar güçlüsünüzdür. İncelemenin genel kısmında oyunun eğitimi kısmından yürüyeceğiz.

Oyun içinde yukarıdaki görselde gösterilen ve aşağıda açıkladığımız lens sistemi bulunuyor. Farklı konularda sizlere ek detaylar veren bu lensler sorunları ve yapmanız gerekenleri anlamanız konusunda yardımcı oluyor. Bu ekran biraz daha yapı kurma benzeri gibi gözükse de harita üstünde oldukça fazla bilgiyi bizlere sunuyor. Ek olarak bazı yapıların hızlı kurulum kısımları olarak veya belirli aksiyonların hızlı gerçekleştirme yolları olarak düşünebilirsiniz.

• Üretim: Ürün üreten endüstrileri genişletmek içindir ve ekonomik faaliyet hakkında detaylı bilgi verir.
• Politikalar: Hükümetin ve Popülasyonun kontrolü içindir, ülke içindeki güç dengesi hakkında bilgi verir.
• Diplomasi: Diğer ülkelerle anlaşmalar yapma veya onları bozmak için veya Diplomatik oyunlar çevirerek onlara karşı kullanmak içindir. Aynı zamanda diğer ülkelerin sizin hakkındaki bakış açılarını da görürsünüz.
• Ordu: Ordunuzu ve deniz kuvvetlerinizi genişletmek, yeni kumandanlar ve admiraller almak, aynı zamanda savaş zamanında ek bilgiler elde etmek içindir.
• Ticaret: Sizlerin ticari alt yapınızı ve ticaret rotalarınızı genişletmeniz içindir. Piyasalar hakkında ek bilgiyi de buradan alırsınız.

Örnek olarak üretim lensini aşağıda görebiliriz. Burada bölgenin altyapısının ne kadar olduğunu ne kadar işsiz insan olduğunu kaç kişinin köylü olduğunu görebiliyoruz.

Ekonominizi ayarlamanız oyun içerisinde oynayışınıza büyük etkenlerden biri. Bütçeniz doğrultusunda endüstri ve altyapıyı genişletebilir, ülke gücünüzü arttırabilir, ordunuzun maaşlarını ödeyebilir ve sizden düşük ülkelere karşı etkinlik kurabilirsiniz.

Peki Para Nasıl Kazanılıyor?

Endüstriniz ve çalışanlar kişilerin ihtiyaçlarını karşılar ve bunun karşılığında bir vergi ile ülke bütçesine katkı yaparlar. Eğer ki haftalık bütçeniz negatife düşerse oyun sizlere otomatik olarak kredi çekecektir ve haftalık ödemelerini yine otomatik gerçekleştirecektir.

Tabi sadece endüstriniz değil, sosyo-politik olarak halkınız da ciddi bir öneme sahip. Ekonomide yapacağınız değişiklikler bölgede yaşan halkı etkileyeceğinden negatif etkileri de göz önüne almanız lazım.

Ufak bir örnek üstünden gidelim: Ülkenizdeki tarım alanlarını büyütmeye ve popülasyon büyümesi yaşamak istediniz, benim önüme gelen rastgele etki olarak endüstri adamları buna karşı çıktı ve o toprakların farklı kullanılmasını istedi.

Ekonominizi sağlam temeller ve dünya piyasasına göre kurmak aşırı önem kazanıyor. Eğer halkınız refahını sağlayabiliyorsanız daha az sorun çıkarıp radikalleşiyorlar.

Yavaş yavaş ekonomik kısım çözüldükçe, sizlere sosyal kısım gösterilmeye başlanıyor. Aşağıda görebileceğiniz gibi, oynadığım ülke İsveç’teki genel ülke durumu bu şekilde. Ortada bulunan kısım şu anki konumuz yani endüstri adamları, silahlı kuvvetler, entelektüeller, düşük burjuva, köylü halk.

Oyun sizlerden bir kısmı öğrenimde desteklemenizi istiyor. Aşağıdaki görselde bilim insanlarını desteklerseniz farklı fraksiyonlar sizlere karşı örgütlenmeye başlayabiliyor. Bu örnekte ben entelektüelleri desteklemeyi seçtim ve ilerleyen süreçte endüstri adamları bana gruplaşmaya başladı.

Bir sonraki adımda ise aynı sekmede farklı konularda yasaları çıkartmayı görüyoruz. Bu yasalar ülke içindeki insanların nasıl yaşadığını ve etkileşime geçildiğini gösteriyor. Örneğin vergilerini arttırıp, ek sağlık gideri yaratacak hastaneler açabiliyoruz.

Bu kısımları tamamladığımızda oyundaki diğer ayağımız olan hükümetimiz ve sizin yöneticinizin meşruluğu devreye giriyor. Hükümetinizde sizi destekleyen kitleleri çıkartıp, ekleyebiliyorsunuz ancak bu değişikler yapıldığı gibi direkt eski göstermek yerine zamana yayılıyor.

Hükümetimizi istediğimiz gibi kurduktan sonra ise diplomasi kısmını görüyoruz. Bulunduğum ülkede Prussia ile ilişkimin arttırılmasını önerdiği için bu yoldan devam ettim. Böylece ilerleyen süreçte kendisiyle bağ kurmam, farklı ticari veya ekonomik anlaşmalar yapmam ya da diplomatik oyunlar çevirmem kolaylaşacaktı. Önemli olan bir nokta ise bu etkileşimler için diplomasi puanınızı harcıyorsunuz ve puanların yerine konmasını uzun süre beklemeniz gerekebiliyor.

Ne yazık ki savaş kısmına oyunun oynadığımız kısmında tam gelemedik ancak gösterim için sizlere şöyle bir şey söyleyebilirim. Diplomatik olarak yapabileceğiniz birkaç agresif seçenek karşımıza çıkıyor. Strateji oyunu oynayan çoğu kişi bilir ki bir nedeniniz olmadan (Casus Belli) savaş açamazsınız. Victoria 3’de bu kısım biraz değişik işliyor. Diplomasi ile ben aşağıda gördüğünüz gibi Hamburg’a benim altımda Vassal olma oyunu gerçekleştirdim. Tabi kendileri buna karşı çıkıp bana direk savaş açtılar.

Savaş açıldı ama benim buraya bir şekilde donanmamı ve ordumu göndermem lazım. Önce donanmamıza bir admiral atamam gerekiyordu. Admiralimi atadıktan sonra kendisi bir süre bekledikten sonra donanmanın başına geçiyor. Geçiş işlemi bitince başında generalimin olduğu orduyu mobilize edip, çıkartma yapmasını sağlayabildim.

Çıkartmam başarılı olunca aşağıda olduğu gibi kendileri artık benim kuklam oldu.

Genel Deneyim

Şahsen Victoria 3’ün bir strateji oyuncusu olarak keyif alarak oynayacağınızı düşünüyorum. Bununla beraber farklı ekranlar arasında kendinizi kaybedebileceğiniz de bir yapım. 100 yıllık süre içerisinde, yani 1836-1936 arasında, bir yönetici olsaydınız nasıl olurdunuz sorusunun karşılığını alıyorsunuz. Oyun dünyasında bu kadar detaylı, bu kadar karışık ama bir yandan oynanabilirliği, görselliği, müzikleri şahane olan strateji oyunu gerçekten zor bulunur. Bu karmaşıklıkları oynadıkça aşılacağına ve yavaş yavaş öğrenim eğrisini düşeceğine uzun sürelerden beri Hearts of Iron, Stellaris, Crusader Kings oynamış bir oyuncu olarak söyleyebilirim. Oyuna ilk başladığınızda uzun bir şans vermeniz gerekiyor.

Victoria 3’ün beni çeken diğer bir yanı ise oyun içindeki efektler oldu. Kırsal olan bölgeler ve şehirleşmiş olan bölgelerde farklı oyun içi seslerin olduğunu gördüm. Bu ufak detay bile bir süre beni hayran bırakmayı başardı.

Ekonomi sistemi gayet başarılı ve aşırı derecede dinamik. Ticaret rotalarınızı, neleri almanız gerektiğini, içeride ne üretebilirsiniz, neyi endüstrileştirip satabilirsiniz, ülkenizin ve yakınınızdaki pazarların durumu ne, gayri safi milli hasılam ne durumda, işçilerin ve diğer kesimlerin paraları ödeniyor mu gibi bir çok soruyu durmadan kendinize sormanıza ve oyununuzu buna bağlı yönetmenize sebep oluyor.

Politika sistemi yukarıda bahsettiğim diğer oyunlardan farklı olarak birçok sosyo-kültürel yapıyı içinde bulunduruyor ve ekonomi gibi kendisi de dinamik. Oyununuz boyunca bunları doğru yönetmek zorunda kalıyorsunuz.

Savaş mantığı biraz basit gelmesine rağmen oynadığım ülkeden dolayı bunu bu şekilde yorumladım. İlerleyen süreçte değişiklik yaşayabilir.

Strateji türünden gelmiş bir oyuncunun kesin oynaması gereken ama türe yeni olan oyuncunun yavaş yavaş alışacağı, alıştıkça ve hata yaptıkça, bu hatalardan ders çıkardıkça zevk alabileceği bir oyun olmuş.